Muhasebe mesleği; oldukça eski tarihi olan ve firmaların geleceğini belirleme ve tespit etme noktasında oldukça önem arz eden bir alandır. 1994 tarihi ile oldukça önemli bir dönüşüm yaşayan meslek ; tek düzen hesap planına geçerek daha da analitik ve şeffaf bir hal almış ve böylece ülkenin neresine giderseniz gidin hangi firmayı incelerseniz inceleyin aynı şekilde takibi olduğundan muhasebenin en temel yapıtaşları olan karşılaştırılabilirlik ve analiz edilebilirlik özelliğini gelişmiştir.
Yıl 2025 sonlarına geldiğinde artık yeni bir dönemin ayak seslerini duyuyoruz. Çünkü 2026 ile birlikte kağıt fatura tamamen ortadan kalkıyor; ayrıca e-dönüşüm kapsamının ,daha da büyümesi beklenmektedir. Bu durum beraberinde vergi mükelleflerinin; maliye bakanlığı ve SGK açısından kontrol ve gözlemlenebilirliğini daha da artırması nedeniyle; firmaların daha dikkatli olması ve iç denetim mekanizmalarının , muhasebe departmanın güçlendirmesi gerekir.
Ayrıca bu yeni gelişmeler; muhasebe biriminin, firma sürdürülebilirlik açısından ne kadar önem arz ettiği gözler önüne serilmektedir. Böylece bu alanda daha kalifiyeli personel ve daha yetkin meslek mensuplarını ihtiyaç artmaktadır. Tüm bu gelişmelerin yanı sıra hazine ve maliye bakanlığının 2025 yılı sonunda duyurmuş olduğu ve artık yeni yıl ile hayatımıza daha da entegre olacak yapay zeka sistemleri olan KURGAN ve VEDAS çok iyi bilmemiz gerekir.
Kısaca kurgandan bahsetmemiz gerekirse mükellefleri riskli işlemler konusunda bilgilendiren modern bir risk analiz sistemidir. Amaç mükellefleri olası riskler hakkında bilgilendirmek kayıtlarını gözden geçirmelerini sağlamak ve hem alıcıyı hem de satıcıyı korumaktır. Alıcılar kayıtlarına düzelterek denetim riskini ortadan kaldırabilirken alıcıdan alınan cevaplar satıcılar nezdinde vergi incelemesi açısından da engelleyebilmek engelleyebilmektedir.
Başka bir diğer dijital araç ise VEDAS; mükelleflerin elektronik mali kayıtlarını kullanarak kapsamlı risk analizi yapan dijital bir araçtır. Vedas'ın veri kaynakları; e-devletler ,e-fatura, cari hesaplar ,stok ve sevkiyat verileri, vadesi geçmiş sermaye borçlardır. Ancak bu yapay zekanın mesleğe entegre olması aslında birçok avantajı da vardır. Haksız rekabeti ortadan kaldırır, gereksiz denetim olasılığını azaltır, denetimi riskli alanlara yönlendirir, daha öngörülebilir ve şeffaf bir süreç sağlar.
Tüm bu gelişmelerle birlikte; yılsonları muhasebe kontrol ve takibi; şirket ve vergi mükellefleri için oldukça önem arz etmektedir. Kısa süre kalması hasebiyle firmaların muhasebe departmanları ile aşağıda belirteceğim konularda genel kontrol ve denetimlerini gözden geçirmeleri gerekir.
1.Fatura kontrollerinin yapılarak 31.12.2025 tarihine kadar; eğer işlenmemiş fatura tespit edilirse yıl için de yapılan alış faturaları indirim konusu yapılabilmektedir.
2.Cari hesaplar için tedarikçi veya müşterilerle mutabakatların tamamlanması gerekmektedir.
3.Yıl içinde sabit kıymet alış-satışı yapıldıysa; kayıtlarının kontrollerinin yapılması gerekir.
4.Ortaklar hesaplarının yıl bazlı muavinleri alınıp kontrol edilip ;eğer yüksek meblağ giriş çıkışlar varsa ; gerekli olduğu durumlarda adatlandırma yapılması gerekir.
5.Yıl sonlarında ve dönem sonlarında stok envanter sayımları firmalar için oldukça önem arz etmektedir.
6.Borç bakiyesi veren cari hesaplardan 320 Satıcılar Hesabı 159 Verilen Sipariş Avanslar a ; 120 Alıcılar hesaplar 340 Alınan Sipariş Avanslar a virmanlanmalıdır.
7.Enflastyon düzeltmesi yapılacağı için ; demirbaş ve sabit kıymetler alış ve muhasebe kayıtlarının kontrol edilip ; ayrılan amaortisman miktarları gözden geçirilmelidir.
Yeni yılla birlikte , gözden geçirmemiz gereken bir diğer konu da basit usulden gerçek usule geçiş hadlerine bilmemiz gerekiyor. Uzun yıllardır basit usulde faaliyet gösteren ancak artık 2026 yılı başı itibariyle gerçek usule geçecek mükellefler yer almaktadır. Öncelikle bu mükellefler kendilerini geçiş zorunluluğu olan mükellefler arasında mı değil mi bunu kontrol etmesi gerekir. Peki bundaki temel sınır nedir? 1 Ocak 2026'da yürürlüğe girecek olan cumhurbaşkanlığı kararı büyükşehir statüsündeki illerde nüfusu 30.000'i aşan ilçelerde faaliyet gösteren basit mükellefler bu şekilde ve vergilendirmeden çıkacaklar artık gerçek süre tabi olacaklardır.
Gerçek usule geçecek meslekler hangileri?
1. İmalatçılar → Her türlü mal üretenler (ör. mobilyacı, demirci, ayakkabıcı)
2. Tüccarlar → Mal alıp satanlar (ör. bakkal, kuyumcu, elektronikçi).
3. İnşaatçılar → İnşaatla ilgili işler yapanlar ( tadilatçı, boya/fayans ustası).
4. Oto bakım-tamir → Araç tamircileri, elektrikçi, kaportacı.
5. Lokantacı → Lokanta, kafe, fast food, yemek hizmeti veren işletmeler.
6. Eğlence ve istirahat yeri işletenler → Kıraathane, kahvehane, gazino vb.
7. Şehir içi yolcu taşımacıları → Dolmuşçu, minibüsçü, taksici.
Mükellefler bu kapsam içerisinde ise yıl bitmeden geçiş hazırlıklarını tamamlaması gerekmektedir. Böylece denetim alanı daha da genişledi ve elektronik dönüşüm hız kazandı. GİB’in 535 sayılı düzenlemesi, yalnızca ciro şartını değil, sektörel analizleri de dikkate alıyor. Vergi kaybının yoğun yaşandığı sektörlerde işletmeler doğrudan e-fatura kapsamına alınıyor. Böylece kayıt dışılığın önlenmesi, elektronik denetim mekanizmasının güçlendirilmesi hedefleniyor. Tüm gelişmeler ışığında vergi mükellefleri ve meslek mensupları olarak; yeni gelişmeleri takip etmeli ve daha dikkatli hareket edilmesi gerekmektedir.
