Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2024 yılı “Hanehalkı Tüketim Harcaması (Bölgesel)” sonuçlarına göre, Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu ve Yalova’yı kapsayan TR42 istatistiki bölge biriminde hanehalkı bütçesinin en büyük payını ulaştırma harcamaları oluşturdu.
Toplam tüketim harcamaları içinde ulaştırma yüzde 24,93, konut ve kira giderleri yüzde 21,27, gıda ve alkolsüz içecekler yüzde 18,56 pay aldı. Böylece bu üç kalem, 2024 yılında bölgedeki toplam harcamaların yaklaşık yüzde 65’ini oluşturdu.
KİRA VE ULAŞIM MASRAFLARI ÖNE ÇIKTI
Verilere göre, konut ve kira harcamaları yüzde 21,27 ile ikinci sırada yer alırken, mobilya, ev aletleri ve ev bakım hizmetleri yüzde 7,32, lokanta ve konaklama hizmetleri yüzde 5,97, giyim ve ayakkabı yüzde 5,22 payla izledi.
Sağlık harcamaları yüzde 2,4, bilgi ve iletişim yüzde 3,6, eğlence, spor ve kültür yüzde 2,15, eğitim hizmetleri yüzde 1,07, sigorta ve finansal hizmetler ise yüzde 0,87 olarak kaydedildi.
TÜİK’in notuna göre, toplam oranlarda yuvarlama kaynaklı küçük farklar bulunabiliyor.
GIDA HARCAMALARININ PAYI 20 YILDA GERİLEDİ
TÜİK’in uzun dönemli karşılaştırmalı verilerine göre, TR42 bölgesinde hanehalkı harcamalarının yapısı 2003–2019 yılları arasında belirgin biçimde değişti.
2003 yılında toplam harcamaların yüzde 28,9’unu oluşturan gıda ve alkolsüz içecekler, yıllar içinde düşüş göstererek 2017–2019 döneminde yüzde 19,86’ya, 2024 itibarıyla ise yüzde 18,56’ya geriledi.
Benzer şekilde, alkollü içecekler, tütün ve tütün ürünleri harcamaları 2003’teki yüzde 4,8 seviyesinden 2019’da yüzde 4,22’ye, 2024’te ise yüzde 2,59’a düştü.
Tüketim kalıplarındaki bu değişim, gelir düzeyi, ulaşım tercihleri, barınma maliyetleri ve tüketici alışkanlıklarındaki dönüşümle ilişkilendiriliyor.
ULAŞTIRMA HARCAMALARI 20 YILDA ÜÇ KAT ARTTI
2003’te yüzde 8,8 seviyesinde olan ulaştırma harcamaları, 2014–2016 döneminde yüzde 21,3’e, 2019’da yüzde 20,38’e ve 2024’te yüzde 24,93’e yükseldi. Bu artış, araç sahipliği oranındaki yükseliş, yakıt fiyatlarındaki artış ve şehirler arası ulaşım maliyetlerinin etkisiyle açıklanıyor.
EĞLENCE, KÜLTÜR VE EĞİTİM HARCAMALARININ PAYI SINIRLI KALDI
TÜİK verilerine göre, TR42 bölgesinde eğlence, spor ve kültür harcamalarının toplam harcamalar içindeki payı yüzde 2,15, eğitim harcamalarının payı ise yüzde 1,07 oldu. Bu oranlar, Türkiye genelindeki ortalamalara paralel seyretti.
ZORUNLU HARCAMALARIN PAYI ARTIYOR
2003–2024 döneminde yapılan karşılaştırma, bölge halkının bütçesinde ulaştırma, konut ve gıda harcamalarının ağırlığının giderek arttığını, buna karşın giyim, eğlence ve kültür gibi isteğe bağlı harcama kalemlerinin görece azaldığını gösterdi. Bu durum, özellikle konut maliyetlerinin ve ulaşım giderlerinin yükselmesinin, hanehalkı bütçelerinde daha baskın hale geldiğine işaret ediyor.
