Tepecik Mahallesi'nde Roma döneminde mezarlık olarak kullanıldığı belirlenen bölgede bulunduktan sonra teslim edildiği Bolu Müzesi envanterine "Gladyatör Mezar Anıtı" olarak kaydedilen eser, "Kalkhedon'dan Klaudiopolis'e" sergisi kapsamında ilk defa ziyarete açıldı.
Çalışmalar neticesinde milattan sonra 2 ve 3. yüzyıllara tarihlendirilen, Rahip Secundus tarafından "teke tek dövüşen gladyatörler" adına yaptırıldığı belirtilen anıt, Roma kentlerinden Klaudiopolis'in gladyatör dövüşleri açısından da önemli olduğunun göstergesi olarak değerlendiriliyor.
Roma toplumunda ilgiyle takip edilen gladyatör oyunlarına ilişkin Grekçe yazılan anıtta şu bilgiler yer alıyor:
"İlk gün: Kılıç-kalkan gladyatörü Campanus 65 zafer, savaş arabasıyla dövüşen Myron ise 43 zafer elde etmiştir. İkinci gün: Provokatör tipinde dövüşen Apleros 52, Chrysampelos ise 35 zafere ulaşmıştır. Üçüncü gün: Savaş arabası kullanan Margarites 75, kılıç-kalkan gladyatörü Victor 58 zafer kazanmıştır. Büyük arena günü: Arabalı Poseldonlos 24, ağ ve yabalı Skirtos 18, atlı gladyatör Spekles 35, miğferli Achilleus 40, provokatör Euchorous 50 ve yine ağ-yabalı dövüşçü Panter 15 zafer kazanarak tarihe geçmiştir."
Bolu Müze Müdürü Atılgan Kaya, AA muhabirine, Roma döneminde önemli yerleşim merkezi olan Klaudiopolis'in, aynı zamanda gladyatör dövüşlerinin ve büyük arenaların düzenlendiği kültür alanı olduğunu belirtti.
Özellikle Hadrianus döneminde Bolu'ya çok yüksek oranda iskan yapıldığını, kentteki antik eserlerin birçoğunun o döneme ait olduğunu anlatan Kaya, çalışmalarda milattan sonra 2. ve 3. yüzyıla ait eserlerin yoğun olarak ortaya çıkarıldığını aktardı.
Kaya, Bitinya bölgesinin en önemli kentlerinden birisi olan Bolu'nun Roma şehri olarak bilindiğine değinerek, "Burası yalnızca bir yerleşim alanı değil aynı zamanda o dönemin en önemli gladyatör dövüşlerinin yapıldığı antik stadion alanı olarak da bilinmektedir. Çünkü Bolu, Anadolu bölgesindeki 9 büyük antik stadiondan birisine ev sahipliği yapmaktadır. Baktığımızda 30 bin kişilik kapasiteye sahip Afrodisias'tan başlayıp Magnesia, Arykanda, Kibyra, Tlos, Laodikya nihayetinde Klaudiopolis'in antik kentindeki Roma Stadionu burada bulunmaktadır. Bu stadionun burada bulunduğuna dair en önemli eser de gladyatör anıtı olarak bilinmektedir." diye konuştu.
"KAHRAMANLIK GÖSTERENLER O DÖNEMDE ÖZGÜRLÜKLERİNİ KAZANIRDI"
Gladyatör anıtının Rahip Secundus tarafından "teke tek dövüşen gladyatörler" adına yaptırıldığı bilgisini paylaşan Kaya, şöyle devam etti:
"Bu anıtın üzerinde 18 satırlık Grekçe yazıt bulunmaktadır. Burada dövüşen gladyatörlerin isimlerinden bahsetmektedir. Bu gladyatörlerin dövüşleri 3 gün sürmekteydi. Bu yarışlarda 'miğferli', 'provokatör', 'kılıç-kalkan', 'ağ ve yabalı', 'atlı' ve 'savaş arabası kullanan' olmak üzere 6 tür gladyatör bulunmaktaydı. Gladyatörler burada 3 gün boyunca savaşırlar ve kahramanlık gösterenler o dönemde özgürlüklerini kazanırlardı."
Kaya, genel olarak savaş suçlularından ve esirlerden seçilen gladyatörlerin arenada gösterdikleri başarılar ve şöhretleriyle Roma'da ihtişam kazandıklarını anlatarak, "En nihayetinde de bunlara özgürlük verilirdi. Bütün antik stadionlarda müsabakalar yapılırdı. Son müsabaka da buradaki antik stadionda gerçekleştirildi. Batı Anadolu Bölgesi'nde başlıyor, Bolu Antik Stadyumu ile sona eriyordu. Buradan sonra Anadolu'da başka stadion yok." ifadelerini kullandı.
Bolu Müzesi'nde sergilenen gladyatör anıtının tarihe ışık tuttuğuna işaret eden Kaya, konuşmasını şöyle tamamladı:
"Bu anıtta dövüşen gladyatörlerin tamamının ismi yer alıyor. Kaç müsabakaya katıldıkları ve zaferleri işlenmiş. Bu da gösteriyor ki, Roma'da, Bolu'daki Klaudiopolis Antik Kentinde, bu stadionda da dövüşler yapılıyor. Genel tarihi ve arkeolojik bilgi olarak Roma'daki gladyatörlerin özgür kalabilmeleri ve yaşamaları için en önemli kurtuluş şansı bu dövüşler. Roma için Anadolu'nun son kenti olan burada böyle bir stadyumun varlığı ve bu dövüşlerin yapılmış olması, Bolu’nun Roma için neden önemli olduğunun büyük bir göstergesidir."
