31 Aralık 2024 tarihli ve 32769 sayılı 5. Mükerrer Resmî Gazete’de yayımlanan 2025-2027 Yıllarında Yapılacak Bitkisel Üretime Yönelik Desteklemeler ile Diğer Bazı Tarımsal Desteklemelere Ödeme Yapılmasına Dair Tebliğ (Tebliğ No: 2024/39) kapsamında uygulanacak münavebe (ekim nöbeti) kuralları ve örnek durum senaryoları kamuoyuyla paylaşıldı.
Tebliğe göre, çiftçilerin temel, planlı üretim ve üretimi geliştirme desteklerinden yararlanabilmeleri için çeltik, çok yıllık üretimler ve örtüaltı üretimleri hariç olmak üzere, planlama kapsamındaki ve kapsam dışı ürünlerde münavebe kurallarına uymaları zorunlu hale getirildi. Münavebe kontrolleri, çiftçinin Bakanlık kayıt sisteminde yer alan 2024 üretim yılına ait son kayıtlı ürünü baz alınarak yürütülecek.
Tarım parsellerinde art arda yapılan üretimlerin tamamı münavebe takibine dahil edilecek. Çiftçi Kayıt Sistemi’nde (ÇKS) kayıtlı ürünlerin kullanım şekline bakılmaksızın denetim yapılacak. Ayrıca, bir parselin bölünerek farklı ürünlerin ekilmesi durumunda münavebe uygulanmış sayılacak. Tarım parsellerinin el değiştirmesi halinde kontrol, parsel bazında devam edecek. Hisseli arazilerde uygulama, kayıtlı olunan hisse üzerinden yapılacak. Nadas, tarımsal faaliyet olarak değerlendirilecek. Toplulaştırma yapılan alanlarda ise toplulaştırma sonrası kaydedilen yeni bilgiler esas alınacak.
Belirtilen kurallara uymayan üreticiler, planlı üretim, temel üretim ve üretimi geliştirme desteklerinden yararlanamayacak. Tebliğe göre, beyan tarihinden itibaren 12 ay içinde üretim planına uygun faaliyette bulunmayan üreticiler, beş yıl süreyle tarımsal destekleme ödemelerinden faydalanamayacak. Planlı üretime aykırılığın bir sonraki üretim yılında da devam etmesi durumunda ise üreticilere elde edilen brüt hasılanın yüzde 1 ila 5’i oranında idari para cezası uygulanacak.
2026 üretim yılına ilişkin münavebe örnekleri, uygulamanın nasıl işleyeceğini ortaya koydu. Buna göre, 2024 ve 2025 yıllarında buğday ekilen bir tarlada 2026 yılında arpa üretimi yapılması halinde üretim münavebe kuralına uygun sayılacak ve üretici destekleme ödemesi alabilecek. Ancak aynı tarlada üç yıl üst üste buğday ekilmesi durumunda münavebe kuralı ihlal edilmiş olacak ve üretici destekleme alamayacak.
Bir diğer örnekte, 2024 ve 2025 yıllarında mısır ekilen bir tarlanın 2026 yılında nadasa bırakılması durumunda üretim münavebeye uygun kabul edilecek. 2024 yılında ayçiçeği, 2025’te buğday, 2026’da tekrar ayçiçeği ekilmesi halinde de münavebe uygulanmış sayılacak ve destekleme alınabilecek. 2024’te arpa, 2025’te buğday, 2026’da mısır üretimi yapan çiftçiler de münavebe şartlarını yerine getirmiş sayılacak. Ancak 2024, 2025 ve 2026 yıllarında üst üste ayçiçeği ekilmesi durumunda üretim münavebeye aykırı olacak ve destekleme ödemesi yapılmayacak.
Bolu İl Tarım ve Orman Müdürlüğü, üretim yılı içinde herhangi bir üretim ya da üretim amacıyla toprak işleme yapılmayan boş araziler ile birbirini takip eden iki ve daha fazla yıl nadasa bırakılan arazilere de destekleme ödemesi yapılmayacağını hatırlattı.
